مومن ؛ ناسزاگو و بدزبان نيست

برگرفته از سخنان امير مومنان علي (ع) در خطبه همام

محمد امامي

اين روزها در گیرودار رویدادهای اجتماعی، بیش از پیش همه ما به خودسازي نياز داريم و الگويي مناسب تر از معصومان عليهم السلام و راه هايي که به ما نمايانده اند نداريم.

بايد خوب چشمانمان را باز کنيم و رفتارها را با اين معيارها بسنجيم و ببينيم رفتار و کردار هر کدام از ما تا چه حد بر سيره ي معصومان و راههايي که معرفي کرده اند انطباق دارد، براي شناخت اين راهها تلاش کنيم و از خدا بخواهيم ما را در آن مسير قرار دهد و هدايت کند.

امير مومنان علي (ع) در خطبه 193 نهج البلاغه که به خطبه همام معروف است ويژگي هاي مومنان را برشمرده که درس ارزنده اي براي همه ماست.

البته هم براي خودم و هم براي دوستاني که علاقه مند باشد برخي از اين ويژگي ها را يادآوري مي کنم، باشد که سيره ي معصومان عليهم اسلام بتواند ما را به خود آورد و هرگاه نشانه هايي را که بازگو فرموده اند در خود نيافتيم به فکر چاره بيفتيم.

يکي از ويژگي هايي که امام علي (ع) به آن اشاره مي کند اين است که : «... ولا عنف و لا صلف ...»: مومن درشت گفتار و کم ظرفيت نيست.

اين ويژگي تنها به سخن حضرت امير (ع) خلاصه نمي شود بلکه خداوند نيز از پيامبرش مي خواهد که در برخوردهاي اجتماعي غليظ و درشت نباشد، زيرا خشونت ، نظام اجتماعي را از هم مي گسلد، درشتي در گفتار و کردار دريچه اي به سوي بي ايماني است.

از سلمان (ره) روايت شده : « آن گاه که خداوند اراده هلاک بنده اي را داشته باشد، ابتدا حيايش را مي گيرد و آن گاه که حيا از او رخت بربست، تبديل به آدم خائني مي شود، وقتي خائن شد، امانت از او سلب مي شود ( يعني روحيه امانت داري را از دست مي دهد و به امانت الهي خيانت مي کند) وقتي امانت از او گرفته شد، آنگاه او را آدم درشت و خشني خواهي ديد، وقتي خشن و غليظ شد، ايمان از او برداشته مي شود، پس هنگامي که ايمان از او گرفته شد، به شيطان ملعوني بدل خواهد شد.«

ايشان در بخش ديگري از خطبه همام مي فرمايند: بايد در قلبت دو حالت احتياج به مردم و استغناء به مردم جمع شود، با داشتن روحيه نيازمندي، کلامت نرم و رويت گشاده مي شود و اگر در دلت استغنا از مردم هم باشد، آبرو و عزتت را حفظ مي کني.

امام علي (ع) ويژگي هاي ديگري را نيز براي مومنان برمي شمارند:

مومن، درشت گفتار و کم ظرفيت نيست،

مومن، به دليل بينش حکيمانه اي که دارد، از کارهاي بيهوده دوري مي گزيند،

مومن، ناسزاگو و سبک و بدزبان نيست،

مومن، فکر مي کند، تدبير به خرج مي دهد و تصميم مي گيرد و انسان سبکي نيست که قدرت تصميم گيري در امور ندارد.

مومن، زياد معاشرت مي کند و مراقب است که افراد را در زحمت و تعب نيندازد.

مومن، نيرنگ باز و حيله گر نيست و نسبت به مومنان ، مکر و حيله نمي کند.

مومن ، روحيه ي نرم دارد و با خلق و با لطافت و نرمي برخورد مي کند.

مومن، دشمن ساز نيست، غلظت و خشونت ندارد،

مومن، پرده در نيست و اسرار مردم را افشا نمي کند و مي داند که محور تربيت ، پرده داري است نه پرده دري،

خوار کردن مومن ، آدمي را از ولايت خداوند خارج و در سايه ولايت شيطان قرار مي دهد.

مومن، در هنگام يادآوري مومن، زيبا و آراسته توصيف مي کند و گمانش به ديگران نيک است و بيماري سوء ظن ندارد.

مومن، اهل حسن ظن به ديگران است و با زبان نيکو سخن مي گويد.

شادي مومن، به ادراکات وي صدمه نمي زند و خوشحالي بسيار عقلش را زايل نمي کند،

از مومن انتظار شر نمي رود و کسي از بلايش نمي ترسد،

مومن، اعمال ديگران را از اعمال خود خالص تر مي داند و همه را از خود شايسته تر مي داند،

مومن براي خودش اهل انتقام نيست و چون احتمال مي دهد در انتقام گيري ، هواي نفسش مداخله کند، انتقام را به خداوند منتقم وامي گذارد،

مومن، در روابط اجتماعي اش با خلق خدا مهربان است و عبوس نيست و طراوت وجه دارد و برخوردش با روي باز است.

مومن در عيوب ديگران جاسوسي نمي کند؛ داراي کظم غيض و متبسم است و تعقل مي ورزد و آن گاه حيا مي کند،

مومن، دچار تکبر نمي شود و رفتارش متواضعانه است،

مومن، در اعمالش غش و نيرنگ نيست،

مومن سخنش حکمت است،

رابطه ي مومن بر اساس اخوت و برادري است...

و ....

حال بايد خوب به روش هاي برخورد اجتماعي خود بنگريم و ببينيم در چه مسيري قرار گرفته ايم. متاسفانه برخي از ماها بي مهابا براي رسيدن به هواهاي نفساني و ... ديگر شخصيت انساني افراد مختلف برايمان ذره اي اهميت ندارد و هر چه از دهانمان درمي آيد مي گوييم و بلندگوي شيطان مي شويم (نمونه هاي متعددی از اين روش را در مواضع بسیاری از افراطیون مي توان يافت). خدا عاقبت همه ما را به خير کند و لحظه اي ما را به خود وامگذارد.

• نویسنده : یزد فردا
• منبع خبر : خبرگزاری فردا